Раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗн тӗлне Чӑваш Енре 782 ача пневмонипе чирленине тупса палӑртнӑ. Республикӑн Сывлӑх сыхлавӗн министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак цифра пӗлтӗрхи танлаштаруллӑ тапхӑртинченпысӑк мар.
Ачасем пневмонипе чирленине Улатӑр, Вӑрнар, Сӗнтӗрвӑрри, Ҫӗмӗрле, Елчӗк районӗсенче, Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Канаш хулисенче йыллӑ палӑртнӑ.
Пневмонипе 3-6 ҫулсенчи (33,6%), 7-14 ҫулсенчи ачасем (30,8%) тата тин ҫуралнисенчен пуҫласа 2 ҫула ҫитичченхисем (29%) ытларах чирленӗ. 15-17 ҫулсенчисем аптӑрасси йышлӑ мар. Цифрӑсене процент ҫине куҫарса пӑхсан, вӑл – 6,6%.
Пневмони — ӳпкен питех те хӑрушӑ чирӗ. Унӑн паллине ҫивӗч респираторлӑ вирус чирӗпе пӗр евӗр. Вӑхӑтра сиплеме пуҫламасан амак шала каять, ҫын вилме пултарать.
Мурманск хулинче пурӑнакан Александр Иванов Шупашкар хулине куҫса килесшӗн. Вӑл Чӑваш Ен тӗп хулине вырӑнтисем епле хакланине пӗлесшӗн пулнӑ. Шупашкарсене хулана хаклама тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринче ыйтнӑ.
Мурманскра ҫуралнӑ арҫын кунтисем Шупашкара хурланинчен тӗлӗннӗ. Вӑл шухӑшланӑ тӑрӑх, ҫавсем урӑх регионӗсенче пулса курман. Шупашкар хитреленсе пынине те вӗсем асӑрхасшӑн мар. Мурманскра хӗвеллӗ кунсем сахал. Хӗвелпе хӗртӗнме те май ҫукрах. Ҫынсем ытларах чух пусӑрӑнчӑк кӑмӑлпа ҫӳреҫҫӗ.
Александр Иванов Чӑваш Енре ача чухне пулкаланӑ. Унӑн асламӑшӗ (тен, кукамӑшӗ-ши? «Бабушка» тенӗ) кунта пурӑннӑ иккен. Ял Мурманскран 2500 километрта, Чӑваш Енри Улатӑр районӗнчи, вырнаҫнӑ.
Йӗпреҫ поселокӗнче, Йӗпреҫ районӗнчи Пӑва ялӗнче тата Улатӑр районӗнчи Кире поселокӗнче геологсем шыв шыраҫҫӗ. Резерв ҫӑлкуҫ ӗҫмелли, ял хуҫалӑхӗнче усӑ курмалли пулӗ. Кун пирки ЧР Ҫутҫанталӑк министерстви пӗлтерет.
Кӑҫал геологсем «Пӑва» тата «Кире» шырав участокӗсенче 5 картировлӑ тата 3 шырав скважини чавнӑ. Ҫапла майпа вӗсем 23-28 метр тата 60-63,5 метр тарӑнӑшӗнче ҫӗр айӗнчи шыв тупнӑ.
Чӑваш Енре чи хӑтлӑ вырӑнсене палӑртнӑ. Конкурс кӑҫалхи ҫу уйӑхӗнчен пуҫласа чӳк уйӑхӗччен тӑсӑлнӑ.
Чи хӑтлӑ территорсенчен пӗрремӗш вырӑна Йӗпреҫри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан шкул-интернат тухнӑ, иккӗмӗшне – Етӗрне хулинчи «Росинка» ача пахчи; виҫҫӗмӗшне – Шӑмӑршӑри «Аленушка» ача пахчисем.
Чечек тата кану вырӑнӗсем йӗркелессипе Елчӗкри Иванов урамӗнчи тӗп лапам чи хитри тесе хакланӑ, иккӗмӗшӗнче — Йӗпреҫ районӗнчи Хурамалти кану вырӑнӗ, виҫҫӗмӗшӗнче – Ҫӗрпӳ районӗнчи культура тата вулавӑш центрӗ.
Урамсенчен Комсомольски районӗнчи Чӗчкен ялӗнчи Бауман урамӗ — пӗрремӗш вырӑнта, Улатӑр районӗнчи Кивӗ Эйпеҫри Шкул урамӗ — иккӗмӗшӗнче, Патӑрьел районӗнчи Пӑлапуҫ Нурӑсри Пахча урамӗ – виҫҫӗмӗшӗнче.
Нумай хваттерлӗ ҫуртсенчен пӗрремӗшӗнче — Куславккари Герцен урамӗнчи 10-мӗш ҫурт, иккӗмӗшӗнче – Йӗпреҫ районӗнчи Шӑрттанти Кӑтӑр урамӗнчи 40-мӗш ҫурт, виҫҫӗмӗшӗнче – Ҫӗмӗрлери Урицкий урамӗнчи 6-мӗш ҫуртӑн 1-мӗш корпусӗ.
Уйрӑм ҫуртсенчен пӗрремӗш вырӑнта — Етӗрнери Калинин урамӗнче пурӑнакан В.Г.Курочкин хуҫалӑхӗ, иккӗмӗшӗнче – Куславкка районӗнчи Энтрияльӗнчи В.
Улатӑр районӗнче пурӑнакан арҫын кӗҫех ҫынна вӗлернӗшӗн суд сакки ҫине ларӗ. РФ Следстви комитечӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ӑна ҫынна тапӑннӑшӑн (ҫавна май лешӗ вилнӗ) айӑпласшӑн.
Следстви версийӗ тӑрӑх, кӑҫал ҫӗртме уйӑхӗн 19-мӗшӗнче ҫак ӳсӗр арҫын, 45 ҫултискер, Кувакино ялӗнче савнийӗн килӗнче пулнӑ. Ҫавӑнтах хӗрарӑмӑн 69 ҫулти амӑшӗ пурӑнать. Ватӑскер чирленипе вырӑнпах выртнӑ.
Кравать ҫинче выртакан ватӑ хӗрарӑм пӳрте кӗнӗ арҫынна пӗр стакан шыв пама ыйтнӑ. Лешӗ ҫакна илтсен ӑна хӗнесе тӑкнӑ. Ватӑскер сурансене пула вилнӗ. Арҫын следовательсене ӑнлантарнӑ тӑрӑх, вӑл тарӑхса кайнӑ.
Халӗ пуҫиле ӗҫе Улатӑр районӗн судне пӑхса тухма янӑ.
Юпа уйӑхӗн 18-мӗшӗнче каҫхине Чӑваш Ен Шалти ӗҫсен министерствин Улатӑр районӗнчи пайне хӗрарӑм ҫухални пирки пӗлтернӗ. Усал хыпара илсе ҫитерекенни — 62-ри хӗрарӑмӑн хӗрӗ.
Хӗрарӑм Улатӑр районӗнчи Первомайски поселокӗнче пурӑнаканскер иккен. Амӑшӗ килте ҫуккине хӗрӗ асӑрханӑ. Кӳршӗ ялта пурӑнаканскер шухӑшланӑ тӑрӑх, хӗрарӑм юпа уйӑхӗн 13-18-мӗшӗсенче ҫухалма пултарнӑ. Ял ҫыннисем ӑна юпан 14-мӗшӗнче курнӑ.
Хӗрарӑма Улатӑр районӗнчи мӗнпур йӗрке хуралҫисем, сунарҫӑсем, ҫынсем шырама пикеннӗ. Шывсӑр тата апатсӑр халтан кайнӑ хӗрарӑма вӑрманта, Первомайски поселокӗнчен 1,5 километрта, ӗнер асӑрханӑ. Вадим Элюков участковӑй, пуҫиле шырав пайӗн оперуполномоченнӑйӗ Александр Тюгашкин тата полицин лейтенанчӗ Ильдар Маннанов аякран хӗрлӗ тутӑр курнӑ. Хӗрарӑм сивӗ ҫӗр ҫинче выртнӑ. Вӑл хускалайман та. Хӗрарӑма пӗрремӗш пулӑшу кӳнӗ хыҫҫӑн васкавлӑ пулӑшу машинипе пульницӑна илсе кайнӑ.
Улатӑр районӗнчи Ҫӗнӗ Эйпеҫ ялӗнче пурӑнакан нумай ачаллӑ икӗ ҫемьен пысӑк савӑнӑҫ пулнӑ. Вӗсене патшалӑх тӳлевсӗрех ҫурт туса панӑ. Кун пирки Улатӑр район администрацийӗн пресс-служби пӗлтерет.
Ҫемьесем валли республикӑри «Ҫурт-йӗр хутшӑнӑвӗсене йӗркелесси пирки» саккунпа килӗшӳллӗн туса панӑ. Ҫӗнӗ Эйпеҫ ялӗнче пурӑнакан 7 ачаллӑ ҫемье валли ҫурт тумашкӑн республика хыснинчен 1 миллион та 29 пин те 476 тенкӗ уйӑрнӑ. 6 ачаллӑ ҫемье валли вара 1 миллион та 343 пин те 581 тенкӗ уйӑрса панӑ.
Аса илтерер: нумаях пулмасть Пӑрачкав ялӗнче пурӑнакан 7 ачаллӑ ҫемьене те патшалӑх ҫурт туса пани пирки хыпарланӑччӗ.
Ҫанталӑк сивӗтнӗ май хваттерсене тата социаллӑ пӗлтерӗшлӗ объектсене ӑшӑ пама тытӑнчӗҫ. Анчах малтанхи тапхӑр тепӗр чух кӑлтӑклӑ пулать: ӑшӑ ҫитмен ҫуртсем те тупӑнкалаҫҫӗ. Чӑваш Ен Строительство, архитектура тата ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх министерстви хӗрӳ лини телефонне ӗҫлеттерме пуҫланӑ. Унӑн номерӗ — (8352) 64-22-17.
Ҫурт-йӗре тата социаллӑ объектсене ӑшӑпа тивӗҫтерес ыйтӑва ӗнер Чӑваш Ен Стройминӗн ертӳҫи Алексей Грищенко районсемпе хуласен администрацийӗсен ертӳҫисемпе видеоконференци мелӗпе ирттернӗ канашлура сӳтсе явнӑ. Ӑшӑтмалли тапхӑра ӗнерхи кун тӗлне пирӗн республикӑра 99 процент таран хатӗрленсе ҫитнӗ. Ӗҫе Улатӑр, Куславкка, Сӗнтӗрвӑрри, Шупашкар, Тӑвай районӗсенче, Канаш, Шупашкар тата Ҫӗмӗрле хулисенче пӗтереймен. Вӗсене министр 1-2 кунта вӗҫлеме хушнӑ.
Улатӑр районӗнче ҫул-йӗр ҫинче пулса иртнӗ инкекре ГАЗель водителӗ вилнӗ.
Инкек ӗнер, авӑн уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, 15 сехет тӗлӗнче пулнӑ.
Патшалӑхӑн ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн инспекцийӗн республикӑри управленийӗн сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, чӳрече тиенӗ ГАЗ машинӑна 51 ҫулти водитель тытса пынӑ. Вӑл Улатӑр районӗнчи Атрать ялӗ енне ҫул тытнӑ. Тахӑш самантра машина ҫул айккине персе аннӑ. Инкек самантне асӑрханисем ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн инспекторӗсене пӗлтернӗ тӑрӑх, хӑй пыракан ҫултан машина кӗтмен ҫӗртен пӑрӑннӑ.
Инкек ҫухатупа вӗҫленнӗ. Водитель вырӑнтах вилнӗ. Сӑмах май каласан, вӑл хӑрушсӑрлӑх пиҫиххийӗпе ҫыхӑннӑ.
Патшалӑхӑн ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн инспекцийӗн республикӑри управленийӗ инкек сӑлтавне палӑртассине пӗлтернӗ.
Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӗҫленнӗренпе 75 ҫул ҫитнӗ май кӑҫал Чӑваш Енре 20 асӑну объекчӗ уҫма палӑртнӑ. Палӑксене хӑтлӑх кӗртмешкӗн пуҫаруллӑ бюджетировани программипе килӗшӳллӗн уйӑрнӑ.
Палӑртма кӑмӑллӑ: кунашкал объект Улатӑр районӗнчи Чуварлей ялӗнче уҫӑлнӑ ӗнтӗ. Астӑвӑм стенине «Вӗсем Ҫӗнтерӳпе таврӑннӑ» ят панӑ.
Сӑмах май, республикӑра Тӑван ҫӗршывӑн ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине, хирӗҫтӑрусене халалланӑ 1382 палӑк, обелиск, стелла шутланать. Вӗсен йышӗнче «Нихӑҫан сӳнми ҫулӑм» 91 мемориал.
-0.7 °C